Πρόσφατες εξελίξεις στο κυπριακό εταιρικό δίκαιο και συγκεκριμένα στο πλαίσιο εταιρικών αιτήσεων και αιτήσεων εκκαθάρισης εταιρειών.
Στην πρόσφατη απόφαση του νέου Εφετείου ημερ. 09/02/2024, Αναφορικά με την Αίτηση της Evelyn Bates v. Αναφορικά με τη Εταιρεία M. Moniatis & Sons Ltd, Πολιτική Έφεση αρ. 145/2018, 9/2/2024 αποφασίστηκαν τα εξής:
1. Τεκμήριο Αφερεγγυότητας στην βάση του άρθρου 211 και 212 του περί Εταιρειών Νόμου - Εταιρεία ανίκανη να εξοφλήσει τα χρέη της:
Το δικαίωμα πιστωτή να ζητήσει διάταγμα εκκαθάρισης εταιρείας λόγω αφερεγγυότητας, δίδεται από το Άρθρο 211 (ε) του Κεφ. 113, στο οποίο ορίζεται ότι εταιρεία μπορεί να εκκαθαριστεί αν είναι ανίκανη να εξοφλήσει τα χρέη της. Ορισμένα τεκμήρια αφερεγγυότητας, καθορίζονται στο Άρθρο 212 του Κεφ.113, μεταξύ των οποίων και η περίπτωση όπου η εταιρεία παραλείπει να πληρώσει το χρέος της, με την παρέλευση τριών εβδομάδων από την ιδιόχειρη αξίωση πληρωμής προς αυτή από τον πιστωτή (βλ. Άρθρο 212(α) του Κεφ.113). Άλλο τεκμήριο αφερεγγυότητας, καθορίζεται στο Άρθρο 212 (β) στην περίπτωση επιστροφής ως ανεκτέλεστου, οιουδήποτε μέτρου εκτέλεσης εναντίον της εταιρείας.
Στην περίπτωση που η αίτηση στηρίζεται στο Άρθρο 212 (α) θα πρέπει να αποδειχθεί η προϋπόθεση της επίδοσης στο εγγεγραμμένο γραφείο της εταιρείας, της γραπτής απαίτησης πληρωμής του οφειλόμενου ποσού που θα πρέπει να υπερβαίνει τις €5.000,00. Σύμφωνα με το Άρθρο 212 (α) δεν απαιτείται η επίδοση να γίνει σε αξιωματούχο της εταιρείας. Αρκεί να γίνει σε εξουσιοδοτημένο πρόσωπο, πάντοτε όμως στο εγγεγραμμένο γραφείο της εταιρείας (βλ. C. Phasarias (Automotive Centre) Ltd ν. Εταιρία Σκυροποιΐας «Λεωνικ» Λτδ (2009) 1 Α.Α.Δ 1457).
2. Σημαντική απόφαση σε σχέση με τον ενδεδειγμένο τρόπο εκδίκασης εταιρικών αιτήσεων, όπου κατά κανόνα πρέπει να δικάζονται στην βάση των ενόρκων δηλώσεων και χωρίς προφορικές μαρτυρίες:
Αναφορικά με την ακολουθούμενη ενώπιον του Δικαστηρίου διαδικασία και τον τρόπο απόδειξης της υπόθεσης, σχετική είναι η υπόθεση Κασπαρής (2013) 1 (Γ) Α.Α.Δ 2476. Λέχθηκε ότι εταιρικές αιτήσεις όπως η αίτηση εκκαθάρισης εταιρείας, εκδικάζονται κατά κανόνα στην βάση των γεγονότων που στηρίζουν την αίτηση και ένσταση αντίστοιχα όπως πιστοποιούνται από τις ένορκες δηλώσεις που τις συνοδεύουν εκτός αν προβλέπεται διαφορετικά στους Περί Εταιρειών Κανονισμούς (βλ. Άρθρο 92 των Εταιρειών (Εκκαθάριση) Κανονισμών του 1933 και KMC Motors Ltd v. Josephanco Trading and Contracting Company (1984) 1 Α.Α.Δ. 390). Έγινε περαιτέρω παραπομπή στο πιο κάτω απόσπασμα από το σύγγραμμα Pennington Company Law, 4η έκδοση, σελ. 698:
«The hearing of a winding up petition is held in open court by one of the judges of the Companies Court. The evidence on the hearing consists of the affidavits filed in support of and against the petition, unless the court permits testimony to be given orally. The affidavit verifying the petition is prima facie proof of the facts alleged by it and suffices to prove the petitioner´s case unless there are affidavits filed in opposition.»
Θα ήταν καλύτερα βέβαια να γινόταν και περαιτέρω επέκταση ή και ερμηνεία του κανόνα, κατά τρόπο που να δίδονταν οι εξαιρέσεις στον κανόνα εκδίκασης και σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται να ακουστεί προφορική μαρτυρία.
3. Προϋποθέσεις εκκαθάρισης εταιρείας στην βάση ανικανότητας πληρωμής των χρεών και επίδοση ειδοποίησης απαίτησης χρέους:
Στην παρούσα περίπτωση, το πρωτόδικο Δικαστήριο αφού εξέτασε όλο το υλικό που τέθηκε ενώπιον του υπό μορφή ενόρκων δηλώσεων, ορθά διαπίστωσε ότι πληρούνταν όλες οι προϋποθέσεις των Άρθρων 211(ε) και 212 (α) του Κεφ. 113 για έκδοση διατάγματος εκκαθάρισης της εφεσείουσας. Συγκεκριμένα η εφεσείουσα οφείλει στην εφεσίβλητη ποσόν πέραν των €5.000, το οφειλόμενο ποσόν είναι συγκεκριμένο και προέρχεται από δικαστική απόφαση η εκτέλεση της οποίας δεν έχει ανασταλεί, έχει επιδοθεί στο εγγεγραμμένο γραφείο της εφεσείουσας σχετική απαίτηση και για τις επόμενες τρεις εβδομάδες, η εφεσείουσα δεν διευθέτησε το οφειλόμενο ποσό.
Πολύ ορθά κρίθηκε επίσης πρωτοδίκως ότι με την ικανοποίηση των προνοιών του Άρθρου 212 (α) του Κεφ. 113, η εφεσείουσα έφερε το βάρος να αποδείξει ότι δεν «αμέλησε» να πληρώσει την απαίτηση της εφεσίβλητης διότι έχει κατά τα άλλα μια ουσιώδη και εύλογη υπεράσπιση (βλ. Δημήτρης Αυξεντίου Υιός (Γεωργικά Μηχανήματα) Λίμιτεδ ν. Hellenic Bank Public Company Limited, (2014) 1 Α.Α.Δ 2534).
4. Η ύπαρξη έφεσης επί εξ αποφάσεως χρέους ή και πρόθεση καταχώρησης αίτησης αναστολής εκτέλεσης της απόφασης, δεν δημιουργεί αυτόματα ύπαρξη καλόπιστης αμφισβήτησης χρέους ή και ουσιώδης και εύλογη υπεράσπιση στο χρέος:
Το Εφετείο ανέφερε ότι το γεγονός ότι η εφεσείουσα έχει καταχωρήσει έφεση εναντίον της δικαστικής απόφασης που επεδίκασε το εξ' αποφάσεως χρέος ή ότι έχει πρόθεση να καταχωρήσει αίτηση για αναστολή εκτέλεσης, δεν εξυπακούει από μόνο του ότι έχει ουσιώδη και εύλογη υπεράσπιση. Το ίδιο ισχύει ως προς τις κατ' ισχυρισμό δυσμενείς επιπτώσεις που έχει το διάταγμα εκκαθάρισης στην επιχειρηματική δραστηριότητα της εφεσείουσας. Ανεξαρτήτως τούτου, είναι ορθή η θέση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι στην ένορκη δήλωση της ένστασης δεν παρατίθεται η κατ' ισχυρισμό πρόταση για τραπεζική εγγύηση, γεγονός που δεν μπορούσε να κατατεθεί μέσω της αγόρευσης του δικηγόρου της εφεσείουσας στην πρωτόδικη διαδικασία.
5. Προϋποθέσεις για τεκμηρίωση κατάχρησης δικαστικής διαδικασίας στο πλαίσιο εκκαθαρίσεων – ανάγκη ύπαρξης παράλληλων αθέμιτων κινήτρων ή δόλου στην προώθηση εκκαθάρισης:
Ως κατάχρηση της δικαστικής διαδικασίας ορίζεται μεταξύ άλλων, η χρήση των διαδικασιών του Δικαστηρίου για αλλότριο σκοπό ή η υιοθέτηση από ένα διάδικο παράλληλων ένδικων μέσων για την επιδίωξη όμοιων σκοπών (βλ. μεταξύ άλλων Τζεννάρο Περρέλλα(1995) 1 Α.Α.Δ 217).
Όπως πολύ ορθά έκρινε το πρωτόδικο Δικαστήριο, δεν καταδεικνύεται αλλότριος σκοπός της εφεσίβλητης στην προώθηση της υπό κρίση αίτησης εκκαθάρισης, παρά την καταχώριση έφεσης στην απόφαση επί της αγωγής και πρόθεσης καταχώρισης από την εφεσείουσα, αίτησης αναστολής της εν λόγω απόφασης. Ούτε η θέση για δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις στην εφεσείουσα δεν καταδεικνύει αλλότριο σκοπό από πλευράς εφεσίβλητης. Θα προσθέταμε ότι ένα διάταγμα εκκαθάρισης, από την φύση του έχει καταλυτικές επιπτώσεις σε μια εταιρεία αφού στην ουσία διακόπτει την οικονομική της δραστηριότητα. Το γεγονός όμως αυτό δεν καταδεικνύει από μόνο του κατάχρηση της δικαστικής διαδικασίας, χωρίς απόδειξη αλλότριου σκοπού από τον πιστωτή, που συνιστά αναγκαίο στοιχείο για την απόδειξη της κατάχρησης.
Η αίτηση εκκαθάρισης δεν είναι μέθοδος εκτέλεσης και δεν αποσκοπεί στον εξαναγκασμό της εταιρείας να εξοφλήσει το χρέος της, αλλά στην προστασία της περιουσίας της εταιρείας ώστε να χρησιμοποιηθεί προς όφελος όλων των πιστωτών (βλ. σύγγραμμα «Η Εκκαθάριση Εταιρειών» Δρ. Ανδρέα Π. Ποιητή σελ.24 υποσημ. 76α).
Σχετική κατ' αναλογία είναι και η απόφαση Πετράκη ν. Κίμωνος(2006) 1 Α.Α.Δ. 1311, παρότι αφορούσε αίτηση πτώχευσης. Στην εν λόγω απόφαση λέχθηκε ότι η αίτηση έκδοσης διατάγματος παραλαβής δεν θεωρείται ότι γίνεται για παράλληλο και αθέμιτο σκοπό ούτε συνιστά κατάχρηση της δικαστικής διαδικασίας, έστω και αν έχει σαν αποτέλεσμα κάποιο πλεονέκτημα για τον πιστωτή, εάν δεν υπάρχουν στοιχεία δόλου ή αθέμιτης εξασφάλισης χρημάτων ή πλεονεκτημάτων προς όφελος του συγκεκριμένου αιτητή - πιστωτή και εις βάρος του χρεώστη και των άλλων πιστωτών του.
Ενόψει όλων των πιο πάνω, το Δικαστήριο κατέληξε ότι είναι ορθή η κρίση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι από το υλικό που τέθηκε ενώπιον του, αποδείχθηκε ότι η εφεσείουσα δεν ήταν σε θέση να εξοφλήσει τα χρέη της, και επιπλέον ότι δεν έχει προσκομισθεί μαρτυρία που να καταδεικνύει ότι η υπό κρίση επίδικη αίτηση εκκαθάρισης, καταχωρίστηκε για αλλότριο σκοπό ή ότι συνιστά κατάχρηση της δικαστικής διαδικασίας.
Για περισσότερες πληροφορίες σε σχέση με εκκαθάριση Εταιρειών μέσω δικαστηρίου επικοινωνήστε με το γραφείο μας Φοίβος, Χρίστος Κληρίδης & Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε. στο con.clerides@clerideslegal.com
Κωνσταντίνος Χρ. Κληρίδης, Δικηγόρος, Barrister-at-Law, LLB, LLM, BPTC.