ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ
Είναι με μεγάλη μου χαρά που αποδέχτηκα τον διορισμό του Αναπληρωτή Καθηγητή Νομικών στο Νομικό Τμήμα του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου .
Μετά από 27 χρόνια μαχόμενης δικηγορίας η οποία και συνεχίζει, έχω την αίσθηση ότι στα θέματα που μου ανατέθηκαν και έχω επιλέξει θα συνδυάσω την ακαδημαϊκή γνώση με την πρακτική εξάσκηση για να διοχετεύσω στο μέτρο των ικανοτήτων μου στην νέα γενιά, στους πρώτους φοιτητές της Νομικής Σχολής .
Θυμάμαι όταν ξεκινούσα τις νομικές σπουδές μου στο Λονδίνο αρχικά στο Brunel University το 1972 ο Καθηγητής George Keeton του University College, μας είχε πει σαν πρωτοετείς φοιτητές ότι «η Νομική είναι ζηλιάρα ερωμένη» . Στην αρχή δεν είχα καταλάβει τι ακριβώς εννοούσε αλλά βεβαίως με την πάροδο του χρόνου και σαν φοιτητής και στην συνέχεια σαν ασκούμενος και μετά επαγγελματίας δικηγόρος κατάλαβα πολύ καλά.
Η νομική επιστήμη προϋποθέτει για τον κάθε ενδιαφερόμενο απερίσπαστη και συνεχή αφοσίωση, πολλή ξενύχτι , αγωνία , λύπες και χαρές.
Ότι ακριβώς προσφέρει μια «ζηλιάρα ερωμένη» .
Δυστυχώς ο χρόνος ο οποίος παραμένει για άλλες δραστηριότητες έξω από την Νομική είναι περιορισμένος.
Ο κάθε φοιτητής ο οποίος αρχίζει τον Νομικό Κλάδο Σπουδών πρέπει να είναι αποφασισμένος να διαθέσει ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής του στην Νομική.
Χρειάζεται διαρκής και πολύωρη μελέτη και μεγάλη πειθαρχία.
Μετά την συμπλήρωση των κύκλων σπουδών του, ο κάθε φοιτητής θα δίνει καθημερινές εξετάσεις έναντι των πελατών του, των αντιδίκων του , των συναδέλφων του και των Δικαστηρίων, αλλά πρωτίστως έναντι της κοινωνίας σαν σύνολο.
Ο δικηγόρος είναι όχι πλέον Λειτουργός του Δικαστηρίου αλλά Λειτουργός της Δικαιοσύνης . Αυτό σημαίνει ότι ο ρόλος του, μέσα στην κοινωνία είναι ευρύτερος από την στενή έννοια του Δικηγόρου εκπροσώπου συγκεκριμένων πελατών.
Ο δικηγόρος τηρεί και πρέπει να τηρεί τους κανόνες δεοντολογίας. Να είναι δίκαιος με πρώτιστο καθήκον την διαφύλαξη του κράτους δικαίου , τον σεβασμό προς τους νόμους και τις αποφάσεις των Δικαστηρίων αλλά παράλληλα με το αναφαίρετο δικαίωμα κριτικής ακόμα και οξείας κριτικής πάντοτε καλόπιστης και με στόχο την βελτίωση της κοινωνίας. Είναι πρέσβης των δικαιωμάτων του πελάτη του αλλά και της δικαιοσύνης και του δικαίου.
Είμαι αισιόδοξος για την επιτυχία της Νομικής Σχολής του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου. Ζούμε στην Κύπρο μια επανάσταση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και μια περίοδο όπου για πρώτη φορά αναγνωρισμένες Νομικές Σχολές , φυτώρια γνώσης, έχουν την δυνατότητα να αποδώσουν καρπό. Δηλαδή έρευνα , και βελτίωση του συστήματος της κοινωνίας μέσα από τους απόφοιτους και καθηγητές του. Μέσα από την παρουσία του.
Απαραίτητη συνταγή επιτυχίας είναι η πλήρης συνεργασία με τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο και η αναγνώριση των πτυχίων του Πανεπιστημίου για σκοπούς εγγραφής των αποφοίτων του μετά από επιτυχία στις εξετάσεις του Δικηγορικού Συλλόγου και άσκηση , σαν δικηγόρων ισότιμων με τους εγγεγραμμένους δικηγόρους αποφοίτους οποιουδήποτε πανεπιστημίου ανά την υφήλιο.
Η δημιουργία και σύσφιξη σχέσεων με Δικηγορικά γραφεία, τον Γενικό Εισαγγελέα, παράγοντες της Δικαιοσύνης αλλά και ιδιωτικών επιχειρήσεων είναι απαραίτητη σε όλα τα στάδια για την δημιουργία μιας πετυχημένης Νομικής Σχολής.
Παραδοσιακά είναι γνωστό ότι στην Κύπριο η πλειοψηφία των Δικηγόρων προέρχονται από Νομικές Σχολές της Ελλάδας και του Ηνωμένου Βασιλείου .
Οι Κύπριοι φοιτητές στα Κυπριακά πανεπιστήμια και οι Κυπριακές Νομικές Σχολές θα έχουν ένα πολύ σοβαρό πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων αποφοίτων αλλοδαπών νομικών σχολών. Θα εκπαιδεύονται κατά την διάρκεια του κύκλου των πτυχιακών σπουδών τους σε εξειδικευμένα θέματα Κυπριακού Δικαίου τα οποία προϋποθέτουν την αναγνώριση του κύκλου σπουδών τους από τον Νομικό Συμβούλιο και τον Δικηγορικό Σύλλογο και θα είναι έτοιμοι και προετοιμασμένοι κατάλληλα για να επιτύχουν στις εξετάσεις και να εγγραφούν στον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο σαν εγκεκριμένοι δικηγόροι.
Οι Κύπριοι φοιτητές στην Νομική Σχολή του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου θα διδάσκονται το Κυπριακό Δίκαιο. Δεν θα διδάσκονται το Ελληνικό ή το Αγγλικό έστω και αν πηγές και βοηθήματα και από τα δύο συστήματα δικαίου θα δίδονται προς εκμάθηση γιατί τούτο έξαλλου είναι απαραίτητο.
Όμως ο Κύπριοι φοιτητές θα εκπαιδευτούν στο Κυπριακό Ποινικό Κώδικα , στο Κυπριακό Δίκαιο της Απόδειξης , στην Κυπριακή Ποινική Δικονομία , στο Κυπριακό Δίκαιο Συμβάσεων, στο Κυπριακό Δίκαιο για Αστικά Αδικήματα , στην Κυπριακή Πολιτική Δικονομία και στο Εγχώριο Δίκαιο για τις Εταιρείες , για την Οικογένεια , για Ακίνητη Ιδιοκτησία , για το Κληρονομικό Δίκαιο και ένα σωρό άλλα θέματα .
Οφείλω να ομολογήσω ότι η αρχική εντύπωση που είχα ότι το Κυπριακό Δίκαιο είναι ταυτόσημο με το Αγγλοσαξονικό Δίκαιο απεδείχθη λανθασμένη. Υπάρχει Κυπριακό Δίκαιο οι ιδιαιτερότητες του οποίου είναι τόσο μεγάλες και πολλές που σίγουρα διαφοροποιείται ουσιωδώς από το Αγγλοσαξονικό το οποίο επεβλήθη στην αποικία της Κύπρου, τότε Ηνωμένου Βασιλείου. Είναι γεγονός ότι αρκετές πτυχές του δικαίου μας βασίζονται στο Αγγλοσαξονικό, ή στον τομέα του Διοικητικού και Συνταγματικού Δικαίου στο Ελληνικό Δίκαιο αλλά στην πορεία του χρόνου η Κυπριακή νομολογία, δηλαδή οι αποφάσεις των Κυπριακών Δικαστηρίων και η Κυπριακή Βουλή από την ανεξαρτησία και πιο πρόσφατα τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν «μπολιάσει» το Κυπριακό Δίκαιο με τόσο μεγάλο αριθμό νέων και ιδιαίτερων προνοιών που δεν μπορούμε πλέον να μιλούμε για εφαρμογή στην Κύπρο του Κοινοδικαίου και Αρχών της Επιεικείας όπως ίσως παλαιότερα εφαρμόζονταν χωρίς διαφοροποιήσεις.
Θα δώσω ένα απλό παράδειγμα . Στην Κύπρο για να αναγνωρισθεί δήλωση καταπιστεύματος ακίνητης ιδιοκτησίας το οποίο δημιουργείται ρητά με έγγραφο για να είναι έγκυρο πρέπει να εγγράφεται στο Κτηματολογικό μητρώο . Κάτι τέτοιο ως γνωστό δεν ισχύει στην Αγγλία καθότι υπάρχει δυνατότητα δημιουργίας καταπιστεύματος σε ακίνητη ιδιοκτησία με έγγραφο χωρίς να αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση ισχύος του ή καταχώρηση σε οποιοδήποτε μητρώο.
Κάποιες σύγχρονες τάσεις του Κυπριακού Δικαίου μπορούμε να δώσουμε υπό μορφή παραδειγμάτων. Το Δίκαιο δεν μπορεί και δεν πρέπει ποτέ να παραμένει άκαμπτο. Εξελίσσεται και προσαρμόζεται στις ανάγκες της κοινωνίας αλλά πολλές φορές το ίδιο διαμορφώνει την κοινωνία προωθώντας συγκεκριμένες πολιτικές. Επανάσταση στην κυπριακή έννομη τάξη αποτέλεσε τα τελευταία χρόνια η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση και σαν αποτέλεσμα η εναρμόνιση του Κυπριακού Δικαίου με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Τούτο έρχεται σαν συνέχεια της εφαρμογής τα τελευταία χρόνια σε μεγαλύτερο βαθμό από τα Κυπριακά Δικαστήρια αλλά και την κυπριακή πολιτεία της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Προάσπισης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Στο εσωτερικό Δίκαιο τα τελευταία χρόνια είχαμε μια αναθεώρηση του Οικογενειακού Δικαίου με αναγνώριση των σύγχρονων κοινωνικών τάσεων στο θέμα του γάμου και του διαζυγίου αλλά και στην αναγνώριση της προσφοράς της συζύγου στην απόκτηση οικογενειακής περιουσίας.
Στον τομέα της ενίσχυσης της αξιοκρατίας και του ελέγχου της Δημόσιας Διοίκησης είδαμε να θεσπίζεται και να καθιερώνεται με επιτυχία ο Θεσμός του Επιτρόπου Διοίκησης αλλά και μια αυξημένη ευαισθησία του Ανωτάτου Δικαστηρίου που ενεργεί σαν ακυρωτικό Δικαστήριο.
Αρνητικά σημεία είναι οι χρονοβόρες διαδικασίες στη διεκπεραίωση υποθέσεων αστικής φύσης κυρίως αλλά και μια αυξημένη τάση των Δικαστηρίων σε όλα τα επίπεδα να εφαρμόζουν σε βαθμό τυπολατρίας θα έλεγα και με μεγάλη αυστηρότητα τους κανόνες Πολιτικής Δικονομίας.
Η τάση για αύξηση αποζημιώσεων για αστικά αδικήματα όπως στις περιπτώσεις προσωπικών βλαβών, σαν αποτέλεσμα αμέλειας όπως επίσης και η δραματική αύξηση των αποζημιώσεων σε αγωγές λιβέλλου είναι μια άλλη τάση η οποία δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Παραμένει δυστυχώς αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι βασικές νομοθεσίες και πτυχές του Κυπριακού Δικαίου παραμένουν ουσιαστικά στον κορμό τους αναλλοίωτες και είναι εδώ που χρειάζεται μια μόνιμη και ενισχυμένη Επιτροπή συνεχούς αναθεώρησης του Κυπριακού Δικαίου.
Η πιο πρόσφατη εξέλιξη είναι η ριζική μεταρρύθμιση του Δικαίου της Απόδειξης τόσο στις Ποινικές όσο και στις υποθέσεις αστικής φύσεως με την κατάργηση του Κανόνα που δεν επέτρεπε την εξ ακοής μαρτυρία ή πιο απλά την αναμετάδοση μαρτυρίας.
Παρόλες τις ανησυχίες που είχαν εκφραστεί από διάφορους κύκλους και με κάποιες εξαιρέσεις η νομοθεσία αυτή λειτουργεί σε γενικές γραμμές με ικανοποιητικό τρόπο.
Ένας από τους βασικούς ρόλους και σκοπούς κατά την γνώμη μου της Νομικής Σχολής θα πρέπει να είναι να κεντρίσει το ενδιαφέρον των φοιτητών για συνεχή έρευνα και να αποδώσει στην κοινωνία άτομα εξειδικευμένα με μυαλό που διαθέτουν ερευνητική διάθεση και που θα επιζητούν πάντοτε και συνεχώς την βελτίωση του συστήματος. Άτομα με κρίση και που διαθέτουν την ικανότητα να διακρίνουν το χρήσιμο από το άσχετο , το ουσιαστικό και πάνω από όλα το δίκαιο.
Δεν είναι στόχος μας βεβαίως να δημιουργήσουμε «επαναστάτες» με την κακή ίσως έννοια της λέξης αλλά σίγουρα είναι στόχος μας να δημιουργήσουμε ελεύθερους επιστήμονες, απόλυτα καταρτισμένους οι οποίοι θα είναι έτοιμοι να προσφέρουν στο τομέα τους είτε είναι στον ιδιωτικό ή στον δημόσιο, και όπου θα έχουν σαν συνεχή στόχο την κριτική διάθεση, την προσφορά στον τομέα της κωδικοποίησης , αναθεώρησης , βελτίωσης, και εισαγωγής νέων προνοιών στην Νομοθεσία με στόχο πάντοτε μια καλύτερη κοινωνία για όλους μας.
Θεωρώ ότι το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο αναλαμβάνει με την ίδρυση της Νομικής Σχολής μια σοβαρή ευθύνη έναντι της Κυπριακής κοινωνίας. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι εάν εργαστούμε σαν ομάδα ο καθένας στον τομέα του αλλά και σαν σύνολο αλλά και με την δική σας βοήθεια και συμπαράσταση θα πετύχουμε. Θα πετύχουμε να προωθήσουμε όλοι μαζί για το καλύτερο του τόπου μας μια καλύτερη κοινωνία βασισμένη στο κράτος δικαίου και στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Δρ. Χρίστος Κληρίδης
Αναπληρωτής Καθηγητής
Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου
Λευκωσία 08/07/2009