"Πώς φτάσαμε ώς εδώ και τι δέον γενέσθαι"
Συνεντεύξεις στον Γιώργο Φράγκο
Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ότι η απόφαση του ΕΔΑΔ, με την οποία αναγνωρίζεται ως ένδικο μέσο η «Επιτροπή Αποζημιώσεων» του ψευδοκράτους, είναι αρνητική για μας και ότι λήφθηκε με πολιτικά κριτήρια, είναι καθολική. Από εκεί και πέρα οι απόψεις διίστανται και για το πώς φτάσαμε σε αυτή την απόφαση, αλλά και για το πώς την αντιμετωπίζουμε. Ο πρώην Γενικός εισαγγελέας Αλέκος Μαρκίδης εκτιμά ότι αυτό που είπε το ΕΔΑΔ είναι ότι το Περιουσιακό μπορεί να λυθεί μέσα από συμβιβασμούς και πως η αρχή ότι τον πρώτο λόγο έχει ο χρήστης έχει τρωθεί. Αντίθετα, ο δικηγόρος και αναπληρωτής καθηγητής Δικαίου στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Χρίστος Κληρίδης υποστηρίζει ότι το δικαίωμα στην περιουσία παραμένει αλώβητο και ότι η απόφαση αυτή μπορεί να ανατραπεί με άλλη νεότερη, αφού τίποτα δεν είναι στατικό στη Δικαιοσύνη.
"Παραμένουν αλώβητα τα δικαιώματά μας"
ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΛΗΡΙΔΗΣ:
Δεν θα επηρεαστεί η ουσία της διαπραγμάτευσης στο Κυπριακό
- Η απόφαση του ΕΔΑΔ με την οποία αναγνωρίζεται η «Επιτροπή Αποζημιώσεων» του ψευδοκράτους ως ένδικο μέσο, πόσο διαφοροποιεί τα δεδομένα στο Κυπριακό;
- Επειδή η απόφαση θέτει περισσότερο πολιτικές θέσεις παρά νομικές, η ουσία της διαπραγμάτευσης στο Κυπριακό δεν πρέπει να επηρεαστεί. Στη βάση των αρχών του διεθνούς δικαίου και της ευρωπαϊκής έννομης τάξης, ο ιδιοκτήτης σε καμιά περίπτωση δεν χάνει το περιουσιακό του δικαίωμα. Το μόνο που λέει η απόφαση είναι ότι κάποιος ο οποίος επιθυμεί καταδίκη της Τουρκίας για παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης στο Περιουσιακό, θα πρέπει πρώτα να εξαντλήσει συγκεκριμένο ένδικο μέσο, προτού καταλήξει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Αυτό όμως δεν είναι υποχρεωτικό, όπως είπε το ίδιο το ΕΔΑΔ. Αν θέλει κάποιος μπορεί να περιμένει τη διευθέτηση του Κυπριακού στη βάση πολιτικών αρχών. Όμως από απόψεως καθαρά νομικής, το περιουσιακό δικαίωμα παραμένει αλώβητο.
- Πώς φτάσαμε σ’ αυτή την απόφαση; Λόγω της πλημμυρίδας των 1.600 προσφυγών στο ΕΔΑΔ ή λόγω των 400 προσφυγών στην «Επιτροπή» των κατεχομένων;
- Οι προσφυγές των Ε/κ στο ΕΔΑΔ για περιουσιακά ζητήματα, 1600 περίπου, αποτελούν το 1,3% του συνόλου των προσφυγών που εκκρεμούν ενώπιον του Δικαστηρίου και από μόνες τους δεν θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αυτή την κατάληξη. Όμως τεράστια ζημιά έκαμε το γεγονός ότι έχουν προσφύγει 465 Ε/κ στην «Επιτροπή Αποζημιώσεων» του ψευδοκράτους. Η απόφαση του ΕΔΑΔ η ίδια δίνει την απάντηση γιατί καταλήξαμε εδώ που καταλήξαμε. Κι αυτό διότι κάνει εκτενή αναφορά στις πολιτικές πραγματικότητες και τις πολιτικές εξελίξεις, στο γεγονός ότι είχαν ανοίξει τα οδοφράγματα και στο ότι δεν θα μπορούσε να παρθεί μια απόφαση η οποία να βρίσκεται σε αντίθεση με τις πρόνοιες του Σχεδίου Ανάν. Άρα υπάρχουν σαφέστατα πολιτικά μηνύματα και πολιτικές σκοπιμότητες που οδήγησαν στην απόφαση αυτή. Η απόφαση αυτή δεν έχει να κάμει τίποτα με νομική σκέψη ή με νομικές αρχές.
- Επειδή είστε από τους δικηγόρους που διαχειρίζονται τέτοιες προσφυγές στο ΕΔΑΔ θα ήθελα να σας ρωτήσω πώς βλέπετε να γίνεται η περαιτέρω διαχείρισή τους;
- Έχω τη γνώμη ότι θα πρέπει να αφήσουμε το Δικαστήριο να πάρει τις αποφάσεις του. Δεν τίθεται θέμα να αποσύρουμε εμείς αυτές τις προσφυγές. Το ίδιο το Δικαστήριο θα αποφασίσει για τη μελλοντική τους πορεία. Εάν θα τις απορρίψει θα το κάμει όχι γιατί δεν έγινε παραβίαση, αλλά διότι δεν έχει εξαντληθεί το εσωτερικό ένδικο μέσο, δηλαδή η «Επιτροπή» των κατεχομένων. Όμως τίποτα δεν είναι στατικό στη Δικαιοσύνη. Π.χ. το 1996 είχαμε την απόφαση Λοϊζίδου, το 2001 τη 4η Διακρατική και το 2010 είχαμε αυτή την απόφαση, εκ διαμέτρου αντίθετη με τις δυο προηγούμενες. Σε πέντε χρόνια μπορεί να έχουμε άλλη εκ διαμέτρου αντίθετη απόφαση προς όφελός μας. Αυτό που χρειάζεται είναι υπομονή και επιμονή.
- Με την εξέλιξη αυτή, οι αποφάσεις για την Τιτίνα Λοϊζίδου και η 4η Διακρατική, αποδυναμώνονται;
- Όχι. Η θέση ότι η Τουρκία παραβιάζει την ευρωπαϊκή σύμβαση παραμένει. Το τι άλλαξε είναι ο τρόπος διεκδίκησης του δικαιώματος αποκατάστασης. Αυτή η πτυχή πιστεύω ότι θα παραμένει σε στασιμότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Χάσαμε μια μάχη αλλά δεν χάσαμε τον πόλεμο, ο πόλεμος συνεχίζεται.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"Δεκτοί συμβιβασμοί στα δικαιώματά μας"
ΑΛΕΚΟΣ ΜΑΡΚΙΔΗΣ:
Η αρχή ότι τον πρώτο λόγο έχει ο ιδιοκτήτης αποδυναμώνεται
- Τα δεδομένα υπό τα οποία διεξάγεται η διαπραγμάτευση στο Περιουσιακό έχουν διαφοροποιηθεί από την απόφαση του ΕΔΑΔ με την οποία αναγνωρίζεται ως ένδικο μέσο η «Επιτροπή Αποζημιώσεων» του ψευδοκράτους;
- Η απόφαση καθιστά σαφές ότι αυτό που λεγόταν υπό δογματική μορφή, ότι δεν μπορούν να γίνουν συμβιβασμοί στα πλαίσια διευθέτησης του περιουσιακού ζητήματος στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, δεν ισχύει και δεν ευσταθεί. Διότι το μόνον όργανο, το οποίο θα μπορούσε να μην αποδεχθεί μια τέτοια λύση, μάς είπε τώρα ξεκάθαρα ότι δέχεται συμβιβασμούς σε σχέση με το δικαίωμα της περιουσίας, αρκεί ο ιδιοκτήτης να πάρει είτε την πραγματική αξία της περιουσίας του, είτε να πάρει μιαν άλλη περιουσία ίδιας αξίας.
- Πώς φτάσαμε σ’ αυτή την απόφαση; Έχουν ευθύνες οι πολίτες που προσέφυγαν στην «Επιτροπή» των κατεχομένων;
- Δεν φταίνε οι πολίτες. Φταίει εκείνο το οποίο δεν έγινε ποτέ αντιληπτό στην Κύπρο ότι τα διεθνή δικαστήρια επηρεάζονται από την πολιτική και λαμβάνουν πάντοτε υπόψη τα διεθνή συμφέροντα που υπάρχουν σε όλα τα θέματα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η δυσμενής ατμόσφαιρα για την Κύπρο άρχισε μετά το Δημοψήφισμα του 2004. Κι αυτό έγινε όχι λόγω του «Όχι» στο Δημοψήφισμα αλλά λόγω του τρόπου διαχείρισης αυτού του «Όχι». Ήλθαμε σε σύγκρουση με όλα τα κράτη του Συμβουλίου της Ευρώπης, όταν όλα, μετά από πολλές προσπάθειες, εξανάγκασαν την Τουρκία να πληρώσει τις αποζημιώσεις στην κ. Λοϊζίδου. Η Κυπριακή Δημοκρατία είπε προς όλα τα κράτη του Συμβουλίου της Ευρώπης ότι ο δρόμος της χωρίζει από αυτά διότι η Κύπρος είναι ένα μικρό κράτος το οποίο σέβεται πάντοτε τα ανθρώπινα δικαιώματα, σε αντίθεση με άλλα κράτη που δεν τα σέβονται. Αυτές οι κουβέντες - που βέβαια εισπράττουν χειροκρότημα στο εσωτερικό μέτωπο για τον ηρωισμό τους - είχαν αρνητικό αντίκτυπο στην Ευρώπη. Από εκείνη την εποχή άρχισε να μπαίνει στη νομολογία του Δικαστηρίου το θέμα της «Επιτροπής Αποζημιώσεων» και να γίνονται διάφορες σκέψεις. Έτσι σταδιακά φτάσαμε στο σημείο να θεωρείται ότι αυτή η «Επιτροπή» μπορεί να δώσει αποτελεσματική προστασία. Άρα, μας είπαν, πηγαίνετε πρώτα απ’ εκεί κι αν δεν ικανοποιηθείτε ελάτε ξανά κοντά μας, ύστερα από χρόνια βέβαια.
- Είστε από εκείνους που δεν κουράζονταν να επαναλαμβάνουν πως το Κυπριακό δεν λύνεται στις δικαστικές αίθουσες και πως οι δικαστικές αποφάσεις μπορούν να χρησιμεύσουν μόνον ως μοχλός πίεσης στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Νιώθετε πικρά δικαιωμένος από την εξέλιξη;
- Δεν θέλω να μιλώ για δικαίωση. Λέω κάτι άλλο, αυτή ήταν η στρατηγική μας, αυτά είχαμε να διεκδικήσουμε ως μικρό κράτος και αυτά κάναμε. Εξασφαλίσαμε κάτι το οποίο βάλαμε στη φαρέτρα μας. Οι οποιοιδήποτε συμβιβασμοί θα έπρεπε να είχαν γίνει την ώρα που ήμασταν εμείς καβάλα. Πάμε τώρα να κάνουμε συμβιβασμούς με τη διαφορά ότι τώρα έχει η άλλη πλευρά μιαν απόφαση στη φαρέτρα της την οποία θα μπορεί να μας ανεμίζει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η αρχή ότι τον πρώτο λόγο έχει ο ιδιοκτήτης είχε μια δυναμική που στηριζόταν από συγκεκριμένες αποφάσεις του ΕΔΑΔ, τώρα αυτή η δυναμική αποδυναμώνεται από τη νεότερη απόφαση. Δυστυχώς, αυτή η απόφαση έχει πολιτικό αντίκτυπο διότι ενισχύει τη θέση της άλλης πλευράς.
