ΤΟΥ ΑΔΩΝΗ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙΔΗ
Χρίστος Κληρίδης: Ν’ αποκολληθεί η ελληνική κυπριακή
Ο έγκριτος νομικός Χρίστος Κληρίδης μιλά στη «Σημερινή» για το κρίσιμο θέμα των ελληνοκυπριακών περιουσιών στην κατεχόμενη Κύπρο, υπό το φως της τελευταίας απόφασης του Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ), όπως την αναγνώρισε πλήρως το βρετανικό Εφετείο.
Ο Χρίστος Κληρίδης τονίζει πως η απόφαση του ΔΕΚ και η πρόσφατη απόφαση του βρετανικού Εφετείου, δείχνει ότι υπάρχει έδαφος διεκδίκησης όλων των ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα. «Αυτό που πρέπει να γίνει», υπογραμμίζει, «είναι να αποκολληθεί η ελληνική κυπριακή πλευρά από τη λογική της συνθηκολόγησης με την κατέχουσα δύναμη επί θεμελιώδους ανθρώπινου δικαιώματος, όπως είναι το περιουσιακό». Ταυτοχρόνως, ο Χρίστος Κληρίδης επισημαίνει ότι το Κυπριακό, από θέμα παράνομης εισβολής, κατοχής και συνεχιζόμενης έκδηλης παρανομίας και αποσχιστικής ενέργειας, κατέστη στα μάτια της διεθνούς κοινότητας και του Συμβουλίου της Ευρώπης και των οργάνων του, σαν πρόβλημα επίλυσης περιουσιακών διαφορών μέσα από αποζημιώσεις, ανταλλαγές και ρυθμίσεις μεταξύ ιδιωτών.
Πώς ερμηνεύουν οι Τούρκοι τη διζωνικότητα σε μια περιοχή όπου η περισσότερη γη είναι ελληνοκυπριακής ιδιοκτησίας;
Στο δικό τους μυαλό, Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία σημαίνει δυο ζώνες, στις οποίες η κάθε κοινότητα κυριαρχεί στην καθεμιά εξ αυτών, δηλαδή, μια ελληνική ζώνη στο Νότο και μια τουρκική ζώνη στο Βορρά. Το καθεστώς ιδιοκτησίας στην κατεχόμενη Κύπρο είναι περίπου 16% τουρκοκυπριακή ιδιοκτησία και 58% ελληνοκυπριακή. Αν προσθέσει κανείς την κυβερνητική γη στα κατεχόμενα, που είναι της τάξης του 23% και ένα περίπου 2,5% η εκκλησιαστική περιουσία, προκύπτει ότι περίπου το 83% δεν είναι τουρκική ιδιοκτησία. Αυτό το περιουσιακό καθεστώς οι Τούρκοι θέλουν να το ανατρέψουν και ζητούν ουσιαστικά η κρατική γη να περιέλθει στην ιδιοκτησία της «ΤΔΒΚ» ή στη διάδοχο αυτής κατάσταση και το 16% τουρκοκυπριακή ιδιοκτησία να μετατραπεί σε περίπου 70%, υφαρπάζοντας από τους Ελληνοκυπρίους ένα ποσοστό της τάξης του 52 - 54%, το οποίο θα προστεθεί στο 16%. Αυτή είναι η τουρκική λογική, μέσα στην οποία κινούνται οι προτάσεις τους σήμερα.
Κατηγοριοποιήσεις
Οι διάφορες εισηγήσεις για κατηγοριοποιήσεις, τις οποίες η δική μας πλευρά συζητά, αποσκοπούν στην εξεύρεση μηχανισμού επίτευξης αυτού του στόχου και μόνο;
Από τη στιγμή που η δική μας πλευρά μπήκε σ’ αυτήν τη συζήτηση, τούτο θα έχει, κατά τη γνώμη μου, δραματικές επιπτώσεις πολύ σύντομα στην όλη πορεία του Κυπριακού. Η ούτω καλούμενη Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου είναι γνωστό ότι με βάση το Άρθρο 154 του ψευδοσυντάγματος, έχει κατάσχει και απαλλοτριώσει όλες τις ελληνοκυπριακές περιουσίες, οι οποίες εγκαταλείφθηκαν, κατά τους ισχυρισμούς τους, το 1974 και στη συνέχεια έχει προβεί σε διανομή των περιουσιών αυτών σε Τουρκοκυπρίους και εποίκους, και ένα μεγάλο μέρος το κράτησε η «Τουρκοκυπριακή Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» και το κατανέμει ανάλογα με τις ανάγκες, όπως ισχυρίζεται, της τουρκοκυπριακής κοινότητας και των εποίκων, τους οποίους, βεβαίως, ενέταξε στο τουρκοκυπριακό καθεστώς. Τούτο, για να αντιμετωπίσει τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που πρόσφατα επιβεβαίωσε και το βρετανικό Εφετείο, με την πολύ σημαντική νομικά και πολιτικά απόφασή του.
Η «Επιτροπή Αποζημιώσεων»
Ποιες τουρκικές μεθοδεύσεις εξυπηρετεί η λεγόμενη «Επιτροπή Αποζημιώσεων»;
Το ψευδοκράτος προχώρησε στη σύσταση «Επιτροπής Αποζημιώσεων», την οποία παρουσίασε ότι αποσκοπεί στη διευθέτηση με ικανοποιητικό τρόπο και σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων απαιτήσεων Ελληνοκυπρίων προσφύγων και εκτοπισμένων.
Η τελευταία ισχύουσα «νομοθεσία» θεσπίστηκε από την ψευδοβουλή με το «νόμο» 67/2005. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο από παλαιά έχει δεχθεί ότι η «Τουρκοκυπριακή Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» δεν αναγνωρίζεται στο Διεθνές Δίκαιο ούτε και για σκοπούς της Σύμβασης, και ότι την αποκλειστική ευθύνη για το τι συμβαίνει στην κατεχόμενη Κύπρο φέρει η Τουρκία, έστω και αν η ούτω καλούμενη «Επιτροπή Αποζημιώσεων» θεσπίσθηκε από την ψευδοβουλή δυνάμει του ψευδοσυντάγματος. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θεωρεί ότι το ένδικο μέτρο προσφυγής στην εν λόγω «Επιτροπή Αποζημιώσεων» είναι ένδικο μέτρο το οποίον η Τουρκία, ως εγκαλούμενη χώρα, η οποία έχει την ευθύνη για το τι συμβαίνει στην κατεχόμενη Κύπρο, έχει θεσπίσει.
Οι πιλοτικές αποφάσεις
Γιατί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επινόησε τη διαδικασία των πυλωτικών αποφάσεων;
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο έχει κατακλυσθεί με μεγάλο όγκο προσφυγών πανευρωπαϊκά, ιδιαίτερα μετά την διεύρυνση προς ανατολάς και μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, προσπαθεί εδώ και πολλά χρόνια να βρει μηχανισμούς διεκπεραίωσης των πολλαπλασιαζόμενων προσφυγών ενώπιόν του για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο προσπαθειών επινόησε τη διαδικασία των πιλοτικών υποθέσεων, ήτοι επιλέγει έναν αριθμό παρομοίων υποθέσεων, τις οποίες εκδικάζει αντί να ακούσει ξεχωριστά όλες τις υποθέσεις και παράπονα, που μπορεί να είναι χιλιάδες που εκκρεμούν εναντίον μιας χώρας. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, αποφάσισε από τις 1400 τόσες προσφυγές Ελληνοκυπρίων να ακούσει οκτώ εξ αυτών σαν πιλοτικές και το έπραξε, στις 17/11/2009, στην Ολομέλειά του με 17μελή σύνθεση.
Το «Ανάν»
Πώς επηρέασε το σχέδιο Ανάν την πορεία της νομικής διεκδίκησης των προσφύγων μας;
Η κατάθεση του σχεδίου Ανάν το Νοέμβριο του 2002 και οι διάφορες εκδόσεις του μέχρι τον Απρίλιο του 2004 επηρέασαν καταλυτικά και την άποψη του Δικαστηρίου. Το σχέδιο Ανάν υιοθέτησε, δυστυχώς, τη λογική και σκεπτικό της «διζωνικότητας» όπως την ερμηνεύουν οι Τούρκοι. Δηλαδή, του εθνικού ξεκαθαρίσματος, παρέχοντας ουσιαστικά τη δυνατότητα στο Τουρκοκυπριακό Συνιστών Κράτος ν’ ανατρέψει το περιουσιακό καθεστώς, μέσα από νομιμοποίηση των δημεύσεων των ελληνοκυπριακών περιουσιών και απόδοση στους κατόχους αυτών Τουρκοκυπρίους και εποίκους, αλλά και διαδόχους εν τίτλω αυτών, ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Η τουρκική πλευρά, εκμεταλλευόμενη το σχέδιο Ανάν και τις πρόνοιές του, ενίσχυσε την επιχειρηματολογία της με δεδομένο ότι το σχέδιο Ανάν παρουσίασε μια «πρακτική λύση» στο περιουσιακό και απέκλειε την προσφυγοποίηση εκ νέου, όπως ισχυρίζεται, των χιλιάδων Τουρκοκυπρίων, στους οποίους συμπεριλαμβάνει και τους εποίκους που εγκατεστήθησαν στις ελληνοκυπριακές περιουσίες. Εξάλλου, το σχέδιο αυτό δεν ήταν σχέδιο της Τουρκίας, αλλά σχέδιο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ και έφερε σαν τέτοιο τη σφραγίδα της διεθνούς νομιμότητας. Κτίζοντας επ’ αυτού και αντλώντας από τις πρόνοιές του, κατασκεύασε την Επιτροπή Αποζημιώσεων.
Κατολίσθηση
Γιατί η πλευρά μας συζητεί το περιουσιακό; Ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα που δεν σηκώνει συζήτηση και παζάρια;
Δυστυχώς, η δική μας πλευρά συνέχισε ακόμα και μετά το δημοψήφισμα να αφήνει ζωντανό το «περιουσιακό», σαν ένα από τα θέματα προς συζήτηση, η επίλυση του οποίου με δημόσιες δηλώσεις αποτελεί και την λυδίαν λίθο για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Το Κυπριακό, από θέμα παράνομης εισβολής και κατοχής, και συνεχιζόμενης έκδηλης παρανομίας και αποσχιστικής ενέργειας, κατέστη στα μάτια της διεθνούς κοινότητας και του Συμβουλίου της Ευρώπης και των οργάνων του σαν πρόβλημα επίλυσης περιουσιακών διαφορών μέσα από αποζημιώσεις, ανταλλαγές και ρυθμίσεις μεταξύ ιδιωτών. Επιπρόσθετα, καίριον πλήγμα στην όλη κατολίσθηση, η οποία ξεκίνησε με δικό μας λάθος, κυρίως την αποδοχή συζήτησης του περιουσιακού, επέφεραν οι Ελληνοκύπριοι, οι οποίοι προσέφυγαν στην ψευδοεπιτροπή. Η κύρια επιχειρηματολογία της Τουρκίας διά του Άγγλου νομικού εκπροσώπου της, πρώην νομικού συμβούλου του Υπουργείου Εξωτερικών Ηνωμένου Βασιλείου Sir Michael Wood στην Ολομέλεια του ΕΔ στις 17.11.2009, ήταν ότι στην Ξενίδη Αρέστη το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είχε αποφανθεί ότι η «Επιτροπή Αποζημιώσεων» πληρούσε κατ' αρχήν τις προϋποθέσεις του εσωτερικού ένδικου μέτρου. Επίσης, ο Sir Michael Wood ανέφερε στο Δικαστήριο ότι εφόσον προσέφυγαν Ε/κ αιτητές στην «Επιτροπή», είναι έκδηλο ότι η «Επιτροπή Αποζημιώσεων» είναι αποτελεσματική και το έχει αποδείξει στην πράξη, εφόσον έχει διαθέσει κονδύλια πέραν των 30 εκατ. δολαρίων και έχουν δε εγκριθεί άλλες δεκάδες εκατομμύρια δολάρια για να διατεθούν για αποζημίωση. Συνεχίζεται, δηλαδή, να προκαλείται τεράστια ζημιά στην όλη υπόθεση, μόνο και με τη συζήτηση του θέματος, με δεδομένη μάλιστα τη διακηρυγμένη κρατική πολιτική, ότι εναπόκειται στη συνείδηση του καθενός αν θα προσφύγει στην ψευδοεπιτροπή και αδυναμία του Κράτους να προστατεύσει τα ατομικά δικαιώματα, όταν έπρεπε να το πράξει.
Στόχος τους, η επίτευξη του εθνικού και περιουσιακού ξεκαθαρίσματος
Ποια, όμως, είναι η πραγματικότητα της ψευδοεπιτροπής;
Οι Τούρκοι, μας έλεγαν και μας λεν επίσημα και με τις προτάσεις που καταθέτουν, ότι διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία συνεπάγεται περιουσιακό ξεκαθάρισμα, «property cleansing». Στη δική μας, όμως, πλευρά, όλοι κάνουν πως δεν ακούν και πως δεν καταλαβαίνουν, και συνεχίζουν να συζητούν το περιουσιακό χωρίς να εκθέτουν την Τουρκία, για να ακούσουμε και το περίφημο από τον κ. Ντάουνερ στα διαρρεύσαντα έγραφα, ότι το πρόβλημα θα λυθεί με λεφτά «put money into their pockets». Αλλά δεν είναι μόνο οι δηλώσεις και προτάσεις και τα πέντε σχέδια Ανάν, που μας αποδεικνύουν ότι δεν είναι στραβός ο γιαλός, αλλά στραβά αρμενίζουμε. Είναι και το ίδιο, τo γράμμα του ψευδονόμου που αποδεικνύει πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας ότι μόνο σε ένα πολύ μικρό αριθμό αιτητών θα επιστραφεί η περιουσία τους και τούτο μετά τη λύση του Κυπριακού ως επί το πλείστον. Στο Άρθρο 3 του ψευδονόμου, καθορίζονται οι σκοποί του. Σκοπός του «νόμου» αναφέρεται ότι είναι η προστασία των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων και της «Τουρκοκυπριακής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου», μέσα στο πλαίσιο διαφύλαξης της αρχής της διζωνικότητας, όπως οι Τούρκοι την ερμηνεύουν. Δεν είναι ο σκοπός του «νόμου» η απόδοση των ελληνοκυπριακών περιουσιών στους ιδιοκτήτες, αλλά το αντίθετο. Η νομιμοποίηση ουσιαστικά του άρθρου 154 του ψευδοσυντάγματος. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το άρθρο 8, επιστροφή προνοείται μόνο σε περιορισμένο αριθμό υποθέσεων. Αποκλείεται κατ’ αρχάς όπου μεταβιβάστηκε σε οποιοδήποτε πρόσωπο, ως επίσης και για λόγους εθνικής ασφάλειας, δημοσίας τάξης (για περιουσίες Ε/κ εμπλεκομένων σε διακοινοτικές ταραχές) για περιουσίες που δόθηκαν για σκοπούς δημοσίου συμφέροντος, για περιουσίες εντός στρατιωτικών ζωνών. Στη συνέχεια, αν δεν απαλλοτριώθηκε η περιουσία για σκοπούς «δημοσίου συμφέροντος ή κοινωνικής δικαιοσύνης», πρέπει να καταδειχθεί ότι η επαύξηση της αξίας λόγω παρανόμων βελτιώσεων είναι μικρότερη της αξίας της περιουσίας του 1974. Αποτέλεσμα, όπου κτίζεται κάτι σε περιουσία παράνομα, ο ιδιοκτήτης τη χάνει. Επίσης, αποκλείεται επιστροφή περιουσίας η αξία της οποίας αυξήθηκε λόγω κάποιων δημοσίων σχεδίων. Υπάρχουν και άλλες προϋποθέσεις. Τέλος, αν θα επιστραφεί θα είναι μετά τη λύση, σύμφωνα με τις πρόνοιες της λύσης.
Είναι έκδηλος ο τουρκικός στόχος. Αυτό που δεν είναι έκδηλο είναι γιατί ακόμη συζητούμε μαζί τους γι’ αυτά που μας ανήκουν;
Είναι, λοιπόν, έκδηλο και κατέστη σαφές πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας ότι στόχος αυτής της «Επιτροπής» είναι η ανατροπή της περιουσιακής πλειοψηφίας και η επίτευξη του εθνικού και περιουσιακού ξεκαθαρίσματος. Να υπογραμμίσω, επίσης, ότι σύμφωνα με τις στατιστικές που η τουρκική πλευρά έδωσε, επεστράφη ένα απειροελάχιστο μόνο ποσοστό περιουσίας μέχρι σήμερα.
Στη συντριπτική πλειοψηφία δίδεται αποζημίωση η οποία ισοδυναμεί με «απαλλοτρίωση» της περιουσίας, σε ποσοστό μάλιστα της τάξης του 6% της κανονικής αποζημίωσης, όπως απεδείχθη με στατιστικά στοιχεία και εκτιμήσεις, που κατέθεσε επίσημα το Κτηματολόγιο, στο πλαίσιο των οκτώ πιλοτικών υποθέσεων.
Προσεγγίζουμε με μαθηματική ακρίβεια τις τουρκικές θέσεις
Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών αναγνώρισε, ωστόσο, μέσα από τις διάφορες προτάσεις του, την αρχή της διζωνικότητας; Θα μπορέσουμε να υπερβούμε την εμμονή της τουρκικής πλευράς γι’ αυτή;
Η τουρκική πλευρά δεν είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει τη βασική αυτήν αρχή της «διζωνικότητας», του πληθυσμιακού και περιουσιακού ξεκαθαρίσματος την οποία, δυστυχώς, κατάφερε να περάσει στα μυαλά της γραμματείας του ΟΗΕ, με την επιμονή της στη λογική της δημιουργίας δυο συνιστώντων κρατών, με πληθυσμιακή και περιουσιακή καθαρότητα. Την ίδια λογική κατάφερε να περάσει μέσα και στα μυαλά του Συμβουλίου της Ευρώπης και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, με αποτέλεσμα την απόφαση στην Ξενίδης Αρέστη και με πολύ πιθανή υιοθέτηση της Ξενίδης Αρέστη και από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου το 2010. Η συνεχής εμμονή μας, αντί να εκθέσουμε τη ρατσιστική πολιτική της Τουρκίας και να επεξηγήσουμε τους στόχους της Άγκυρας μέσα από τη «διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία», να συνεχίζουμε να συνομιλούμε επί του περιουσιακού, θα μας οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια στο να προσεγγίσουμε για μιαν ακόμα φορά τις τουρκικές θέσεις, αποδεχόμενοι μέσα από πολιτικούς ακροβατισμούς την αποζημίωση σαν το χάπι θεραπείας του περιουσιακού. Αποστέλλοντας, παράλληλα, και το μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση ότι το καθετί μπορεί να λυθεί με λεφτά και εξαγορά δικαιωμάτων.
Οι εξελίξεις, ωστόσο, με το βρετανικό Εφετείο στην υπόθεση Όραμς αλλάζουν το κλίμα απαισιοδοξίας;
Κατά τη συνομολόγηση του σχεδίου Ανάν πρυτάνευσαν ιδέες περιορισμού του ανθρώπινου δικαιώματος της περιουσίας. Οι κινήσεις αυτές τελικά δεν τελεσφόρησαν και απορρίφθηκαν με ισχυρή λαϊκή βούληση, που εκδηλώθηκε στο Δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου του 2004. Είχα προειδοποιήσει ότι η παραβίαση του ατομικού δικαιώματος της περιουσίας δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτή νομικά και πολιτικά. Η απόφαση του ΔΕΚ και η πρόσφατη απόφαση του βρετανικού Εφετείου, δείχνει ότι υπάρχει έδαφος διεκδίκησης όλων των ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να αποκολληθεί η ελληνική κυπριακή πλευρά από τη λογική της συνθηκολόγησης με την κατέχουσα δύναμη επί θεμελιώδους ανθρώπινου δικαιώματος, όπως είναι το περιουσιακό.