Για μια ακόμη φορά φαίνεται ότι δεν πετύχαμε να βάλουμε ξεκάθαρους όρους και προϋποθέσεις για την έναρξη και προώθηση του Ενταξιακού διαλόγου της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχει γίνει δεκτό πλέον από τις 25 συμπεριλαμβανομένης και της Κυπριακής Δημοκρατίας ότι η Τουρκία ξεκινά το ενταξιακό διάλογο με την συνεχιζόμενη κατοχή, με τον επαυξανόμενο εποικισμό, με το τσιμέντωμα των Ελληνοκυπριακών περιουσίων, με τη φιλοσοφία των 2 κρατών και την παραμονή των Τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο.
Ουδέποτε θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα συναινούσε στην έναρξη του ενταξιακού διαλόγου με την Τουρκία με τα πιο πάνω δεδομένα. Τα διπλωματικά «τσιατιστά», (δήλωση - αντιδήλωση και ανταπάντηση της Τουρκίας) τα τύμπανα της θριαμβολογίας και οι διθύραμβοι δεν έχουν πείσει κανένα ότι θα μπορούσε ποτέ η οποιαδήποτε Κυπριακή Κυβέρνηση να δεχθεί την κατοχική Τουρκία να ξεκινά τον ενταξιακό διάλογο της με τις πιο πάνω προϋποθέσεις. Η «αντιδήλωση» της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι πλέον παρελθόν και αναμένεται να υπερκεραστεί με την ανταπάντηση της Τουρκίας και την εμμονή της στην αρχική της Θέση. Η Τουρκία κέρδισε την ενταξιακή της πορεία διεκδικώντας και πέτυχε από το Δεκέμβριο του 1997 μέσε σε 8 χρόνια συνεπικουρούμενη από το δόγμα Χόλμπρουκ και τους παραδοσιακούς σύμμαχους της τους Άγγλους, να περάσει τις θέσεις της στο Κυπριακό, δηλαδή τη φιλοσοφία των 2 κρατών, την συνομοσπονδία και ότι το Κυπριακό δεν αποτελεί εμπόδιο στην ενταξιακή της πορεία εφόσον πρόκειται για ένα sui generis πρόβλημα.
Μέσα στο Διαπραγματευτικό Πλαίσιο δεν μπαίνουν ούτε σαφή χρονοδιαγράμματα ούτε σαφείς προϋποθέσεις ούτε κυρώσεις για την Τουρκία. Πρόκειται για ένα «ευχολόγιο» το οποίο «παραμερίζει» το Κυπριακό στον περιθώριο και το οποίο και θυσιάζει στο βωμό των πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Τι λέει το Διαπραγματευτικό Πλαίσιο σε σχέση με την Κύπρο:
1. Καταρχάς η Κύπρος αποσυνδέεται από τα κριτήρια της Κοπεγχάγης. Τούτο προκύπτει από το γεγονός ότι στο διαπραγματευτικό πλαίσιο αναφέρεται ότι όταν υπάρχει σοβαρή και συνεχιζόμενη παραβίαση του σεβασμού των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, υπάρχει το ενδεχόμενο αναστολής των διαπραγματεύσεων από το Συμβούλιο με πλειοψηφία (qualified majority). (Βλέπε παράγραφος 3). Με λίγα λόγια το ότι η Τουρκία, σήμερα παραβιάζει κατάφορα και με συνεχή τρόπο την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τις Αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου δεν λαμβάνεται υπόψη και συνεπώς θεωρείται ότι το Κυπριακό δεν εμπίπτει στη σφαίρα των Κριτηρίων της Κοπεγχάγης.
2. Ήδη γίνεται αναφορά στις γενικές αρχές ( παράγραφος 2) ότι οι διαπραγματεύσεις ξεκινούν στη βάση του ότι η Τουρκία ικανοποιεί επαρκώς τα πολιτικά κριτήρια της Κοπεγχάγης, όπως καθιερώθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του 1993. Επαναβεβαιώνεται δηλαδή η αποσύνδεση του Κυπριακού από τα κριτήρια της Κοπεγχάγης και συνεπώς η Επιτροπή δεν εντέλλεται στην εποπτεία της να εξετάζει θέμα συμμόρφωσης της Τουρκίας, υπό το φως των κριτηρίων αυτών.
3. Ένας από τους λόγους για τους οποίους δυνατόν να μην ενταχθεί η Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι σύμφωνα με την παράγραφο 1 τίποτε άλλο παρά τα κριτήρια της Κοπεγχάγης και άλλος η δυνατότητα της Ένωσης να απορροφήσει σε νέα διεύρυνση την Τουρκία. Συνεπώς εφόσον η Κύπρος δέχεται αυτή την αρχή δεν είναι δυνατόν μελλοντικά να προταχθεί θέμα μη επίλυσης του Κυπριακού σαν δικαιολογία για άσκηση του δικαιώματος VETO το οποίο πλέον έχει προφανώς εγκαταλειφθεί.
4. Ειδική αναφορά στην Κύπρο γίνεται μόνο στην παράγραφο 4 των Αρχών που διέπουν τις Διαπραγματεύσεις. Σύμφωνα με την παράγραφο αυτή η προώθηση των διαπραγματεύσεων θα καθοδηγείται από την πρόοδο της Τουρκίας ιδιαίτερα σε σχέση με την συνεχιζόμενη στήριξη της Τουρκίας των προσπαθειών συνολικής διευθέτησης εντός του πλαισίου του ΟΗΕ και σύμφωνα με τις αρχές στις οποίες η Ένωση βασίζεται. Η πρόοδος στις διαπραγματεύσεις θα καθοδηγείται μεταξύ άλλων και με τα μέτρα που η Τουρκία θα λάβει για να συνεισφέρει σε ένα θετικό κλίμα για διευθέτηση και στα μέτρα για την ομαλοποίηση των διμερών σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Κυπριακής Δημοκρατίας. Επιπρόσθετα η πρόοδος των Διαπραγματεύσεων θα καθοδηγείται και από τη συμμόρφωση της Τουρκίας με τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από το πρωτόκολλο της Άγκυρας σε όλα τα νέα Κράτη Μέλη.
Είναι ξεκάθαρο από το λεκτικό το οποίο χρησιμοποιείται, ότι δεν καθορίζεται συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο. Τυχών παρατηρήσεις σε βάρος της Τουρκίας δεν θα αναστείλουν την ένταξη της. Απλά θα την παραπέμπουν στο τελικό στάδιο. Επιπρόσθετα η διατύπωση επιβραβεύει την Τουρκία και εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας «για τις συνεχείς προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού» και περιορίζει το Κυπριακό στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών. Η αναφορά στις αρχές τη Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι πολύ γενική και αόριστη και ο τάφος του Αγίου Νεοφύτου. Επιδέχεται πάμπολλες ερμηνείες π.χ. η αρχή της Ελεύθερης διακίνησης και εγκατάστασης υπόκειται σε εξαιρέσεις και περιορισμούς ακόμα στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η προϋπόθεση για την ομαλοποίηση των διμερών σχέσεων δε σημαίνει και αναγνώριση πριν την ημερομηνία ένταξης της Τουρκίας. Η πρόοδος στην ομαλοποίηση μπορεί να είναι μια μακρά διαδικασία με μικρά βήματα που θα ενέχουν και το στοιχείο της κοροϊδίας εκ μέρους της Τουρκίας και παραπέμπουν σε βάθος χρόνου. Το χειρότερο οπό όλα είναι ότι όλες αυτές οι πρόνοιες όπως και η εφαρμογή του πρωτοκόλλου πουθενά δεν αναφέρεται ότι δυνατόν να αποτελέσουν πάγωμα του διαλόγου. Είναι σαν «κατευθυντήριες επιθυμίες» οι οποίες εκφράζονται εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε καμία περίπτωση προϋποθέσεις τερματισμού του διαλόγου. Επίσης να σημειωθεί ότι οι κατευθυντήριες αυτές γραμμές δεν ανατρέπουν ουσιαστικά την μόνη προϋπόθεση για ένταξη που είναι τα κριτήρια της Κοπεγχάγης από τα οποία δυστυχώς εξαιρείται το Κυπριακό και η δυνατότητα απορρόφησης της Τουρκίας στη νέα διεύρυνση. Εφόσον θα παραπέμπεται από χρόνο σε χρόνο το θέμα της Κύπρου για να φτάσει κανείς μέχρι τέλος ο όρος αυτός των διαπραγματεύσεων θα είναι άνευ αντικειμένου και συνεπώς εντελώς ακαδημαϊκός.
5. Στους διεθνείς οργανισμούς η Τουρκία καλείται μέχρι την ένταξη να εναρμονισθεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση σε σχέση με τη πολιτική συμμετοχής όλων των Κρατών Μελών συμπεριλαμβανομένης σαφώς και της Κυπριακής Δημοκρατία σε διεθνείς Οργανισμούς. Είναι ξεκάθαρο από την διαπύπωση, ότι μόνο ουσιαστικά με την ένταξη η Τουρκία θα δεσμεύεται στην πλήρη Εναρμόνιση να άρει τις ενστάσεις της για συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας σε οποιοδήποτε διεθνή οργανισμό, όπου της πέφτει λόγος.
6. Όσον αφορά την ουσία των διαπραγματεύσεων, γίνεται πρόνοια στην παράγραφο 17 ότι αυτές θα διεξαχθούν σε Διακυβερνητική Διάσκεψη με την συμμετοχή όλων των Κρατών Μελών και την Τουρκία. Όμως είναι γνωστή η αρχή του Διεθνούς Δίκαιου ότι συμμετοχή σε πολυμερές Διεθνές Συνέδριο ή Διάσκεψη δεν συνεπάγεται αναγνώριση του οποιοδήποτε μέρους. Ιδιαίτερα εφόσον θα υπάρχει η μονομερής δήλωση και ανταπάντηση της Τουρκίας προς αυτή την κατεύθυνση.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Το συμπέρασμα συνεπώς είναι ότι, μέσα στο διαπραγματευτικό πλαίσιο δεν υπάρχει όρος και προϋπόθεση αναγνώρισης εκ μέρους της Τουρκίας ή αποαναγνώρισης του ψευδοκράτους είτε με την έναρξη του διαλόγου είτε σε συγκεκριμένο χρόνο. Ούτε υπάρχουν οποιεσδήποτε προϋποθέσεις που να συνδέουν το Κυπριακό με τα κριτήρια της Κοπεγχάγης αλλά αντίθετα το αποσυνδέουν πλήρως με αποτέλεσμα το Κυπριακό να μην είναι δυνατόν να αποτελεί λόγο αν δεν λυθεί για μη ένταξη της Τουρκίας. Το χειρότερο από όλα είναι ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δέχεται τους όρους και τις προϋποθέσεις αυτές και συνεπώς δεσμεύεται και είναι αδύνατον πλέον να επιζητήσει να ασκήσει δικαίωμα VETO μεταγενέστερα αν και εφόσον η Τουρκία θα έχει περατώσει τις διαπραγματεύσεις της και το Κυπριακό δεν θα έχει λυθεί. Δυστυχώς η διπλωματική γλώσσα, οι εποικοδομητικές ασάφειες και σκοπιμότητες, έχουν παγιδεύσει την πολιτική μας σε μια πορεία ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση με άλυτο το Κυπριακό και με την δική μας συναίνεση.
Δρ. Χρ. Κληρίδης
Αν. Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος