Οι τελευταίες Αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο, προκάλεσαν δυσμενή κριτική για το ότι το ύψος των επιδικασθέντων αποζημιώσεων είναι σημαντικά χαμηλότερο από τα ποσά που οι Αιτητές πρόσφυγες εκτοπισμένοι, ζήτησαν για την απώλεια χρήσης για την περίοδο 1987-2010.
Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι τα ποσά είναι χαμηλότερα. Όμως ας μου επιτραπεί να υποδείξω τα πιο κάτω:
1. Το Δικαστήριο δεν ενέκρινε ένα μεγάλο ποσοστό της απαίτησης, το οποίο αφορά τους τόκους που διεκδίκησαν οι Αιτητές. Στην απαίτηση συμπεριλήφθηκαν τόκοι στην βάση σύνθετου επιτοκίου και όχι απλού επιτοκίου. Όμως στις Δικαστικές Αποφάσεις στην Κύπρο, όπου δεν υπάρχει συμφωνία για το επιτόκιο, αυτό είναι σταθερό 5,5 % ετησίως.
2. Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν υπήρχαν ικανοποιητικά στοιχεία συγκριτικών πωλήσεων για τις αξίες των ακινήτων κατά το 1974 έτσι που να μπορεί το Δικαστήριο με μεγαλύτερη ασφάλεια να υπολογίσει την αναπροσαρμογή των αξιών με βάση τις αξίες του 1974. Η αδυναμία των εκτιμητών των Αιτητών να προσκομίσουν συγκριτικές πωλήσεις του 1974 οφείλεται στις περισσότερες των περιπτώσεων στο γεγονός ότι τα κτηματολογικά μητρώα δεν βρίσκονται στην κατοχή των αρχών της Κυπριακής Δημοκρατίας.
3. Παραμένει αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι υπάρχουν σοβαρές αντικειμενικές δυσκολίες για υπολογισμό αξιών ακίνητης ιδιοκτησίας στην κατεχόμενη Κύπρο και την διακύμανση τους την περίοδο 1974-2010. Όπως επισημαίνει και το Δικαστήριο, δεν μπορεί να αγνοηθεί η πραγματικότητα αυτή και ότι μοιραία εκτιμήσεις αυτού του είδους βασίζονται σε ένα μεγάλο βαθμό σε υποθέσεις και εικασίες.
Παρ’ όλες τις δυσκολίες και αδυναμίες, το Δικαστήριο επιδίκασε ουσιαστικές αποζημιώσεις για απώλεια χρήσης για την περίοδο του 1987, ημερομηνία που η Τουρκία αναγνώρισε το δικαίωμα ατομικής Προσφυγής, μέχρι, ανάλογα με την περίπτωση, ημερομηνία κατά την οποία ο Αιτητής παρέμεινε ιδιοκτήτης. Σε αρκετές περιπτώσεις η περίοδος αυτή ήταν μικρότερη επειδή μεταβιβάστηκε η περιουσία σε κληρονόμους.
Πολύ θετικά θεωρώ τα εξής:
1. Το Δικαστήριο ενέκρινε την βάση υπολογισμού αποζημίωσης για απώλεια χρήσης, που είναι η ετήσια αξία της περιουσίας η οποία πολλαπλασιάζεται με ένα ποσοστό της τάξης περίπου του 5% σαν απώλεια εισοδήματος.
2. Το Δικαστήριο αποφάσισε ότι οι ιδιοκτήτες, ο τίτλος των οποίων αναγνωρίζεται αλώβητος, δικαιούνται σε αποζημίωση ενόσω συνεχίζει η κατοχή.
3. Απέρριψε στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, τις εκτιμήσεις της λεγόμενης «επιτροπής αποζημιώσεων», οι οποίες στις πλείστες των περιπτώσεων για την απώλεια χρήσης, έδιδαν το ½ του ποσού που τελικά το Δικαστήριο επιδίκασε. Το Δικαστήριο θεώρησε ότι οι εκτιμήσεις αυτές δεν λάμβαναν υπόψη την πραγματική αξία των περιουσιών.
4. Επίσης δεν ενέκρινε το επιχείρημα ότι στο πακέτο της αποζημίωσης που προσέφερε η ψευδοεπιτροπή θα έπρεπε να γίνει δεκτή και η αξία της περιουσία υπό μορφή αποζημίωσης για κατάσχεση.
5. Επίσης το Δικαστήριο απέρριψε την ένσταση της Τουρκίας να μην επιδικάσει οποιονδήποτε ποσό, με δεδομένο ότι το όλο θέμα τελεί υπό διαπραγμάτευση και είναι πολιτικό, όπως ισχυρίστηκε.
6. Η δική μας πλευρά οφείλει αντί της ηττοπάθειας και μοιρολατρίας και της προβολής των αρνητικών σημείων της Απόφασης που σχετίζονται με το ύψος της αποζημίωσης που εγκρίθηκε, μειωμένης στο 10-50% της απαίτησης, να προβάλει την επιχειρηματολογία της στηριζόμενη στα πιο πάνω πολύ θετικά στοιχεία.
7. Αν λάβει κανείς υπόψη ότι μια χούφτα ανθρώπων πέτυχε αποζημίωση πολλών εκατομμυρίων ευρώ για περίοδο που αρχίζει μόνο το 1987 στις πλείστες των περιπτώσεως και λήγει πριν το 2010, και με όλες τις δυσκολίες στην εκκίνηση, σίγουρα το ύψος των αποζημιώσεων για απώλεια χρήσης που κατοχυρώνουν οι τελευταίες Αποφάσεις, στην βάση των πραγματικών αξιών που θα διαπιστωθούν σε περίπτωση λύσης για την περίοδο 1974 και έπειτα, ανέρχονται σε δισεκατομμύρια ευρώ.
8. Με τα δεδομένα που έχουμε της Απόφασης αυτής, οι αποζημιώσεις για απώλεια χρήσης είναι πολύ πιθανόν να κυμαίνονται μεταξύ των 10 και 20 δισεκατομμυρίων ευρώ.
9. Διερωτώμαι πως με βάση τις Ελληνοκυπριακές προτάσεις για το Κυπριακό θα αντεπεξέλθει το τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος να πληρώσει αυτά τα δισεκατομμύρια ή με βάση τις προτάσεις τις Τουρκίας για το περιουσιακό, το Ελληνοκυπριακό συνιστών κράτος; Ή να το βάλουμε πιο απλά, η οικονομία της Κύπρου, με βάση τις προτάσεις των δύο πλευρών δεν σηκώνει σε καμία περίπτωση τα ποσά αυτά για απώλεια χρήσης μόνο. Η Τουρκία δε, ο πραγματικός ένοχος, παραμένει εκτός και σφυρίζει αδιάφορα με την δική μας έγκριση και πρόταση.
Δρ. Χρίστος Κληρίδης
27/10/2010